Zen en geluk gelukshormonen, lijden en erotiek, R. Ritskes
Zen en Geluk: Gelukshormonen, Lijden en Erotiek van R. Ritskes is een diepgaande verkenning van de relatie tussen Zen, geluk en de verschillende facetten van het menselijk leven, inclusief lijden, emoties en seksualiteit. Het boek gaat verder dan traditionele Zen-literatuur, door zowel filosofische als psychologische inzichten te combineren met praktische benaderingen voor het ervaren van geluk in het dagelijks leven. Ritskes onderzoekt in dit boek niet alleen de boeddhistische Zen-principes, maar ook hoe deze kunnen bijdragen aan de oplossing van de vaak ingewikkelde vraagstukken die het moderne leven met zich meebrengt, zoals het omgaan met lijden, het vinden van vreugde, en het ervaren van een gezonde seksualiteit.
Het boek is geschreven voor een breed publiek, zowel voor mensen die al bekend zijn met Zen en boeddhisme als voor degenen die zich voor het eerst willen verdiepen in deze filosofie en praktijken. Het biedt praktische inzichten en oefeningen die lezers kunnen helpen om een meer verlichte en evenwichtige benadering van geluk te ontwikkelen.
Structuur en Belangrijkste Thema's
1. Wat is Geluk? Het boek begint met een uitgebreide verkenning van het concept van geluk. Ritskes bespreekt de verschillende manieren waarop geluk in de westerse en oosterse tradities wordt begrepen, en legt uit dat geluk niet per se een einddoel is, maar eerder een dynamisch proces dat met momenten van geluk en lijden gepaard gaat. In de westerse cultuur wordt geluk vaak gezien als iets externs — bijvoorbeeld het bereiken van succes, het verkrijgen van materiële bezittingen, of het hebben van fijne relaties. Zen, daarentegen, benadert geluk als een innerlijke ervaring die diep verbonden is met de kwaliteit van je aandacht en de manier waarop je in het moment leeft.
Ritskes legt uit dat geluk in Zen voornamelijk wordt ervaren wanneer we in het moment aanwezig zijn, wanneer we ons losmaken van verlangens en verwachtingen, en wanneer we de stroom van het leven accepteren zoals die is. Dit staat in contrast met de westerse visie van geluk, die vaak verbonden is met de verwerving van zaken of het bereiken van doelen.
2. Gelukshormonen en de Lichaam-Geest Verbinding In dit deel van het boek richt Ritskes zich op de fysiologie van geluk. Hij bespreekt hoe neurotransmitters zoals serotonine, dopamine en oxytocine (de zogenaamde gelukshormonen) ons gevoel van welzijn en geluk beïnvloeden. Hij legt uit dat de Zen-praktijk, vooral meditatie, wetenschappelijk is aangetoond om de aanmaak van deze stoffen in de hersenen te bevorderen, wat kan bijdragen aan een groter gevoel van rust, vreugde en tevredenheid.
Daarnaast bespreekt hij de lichaam-geest verbinding en hoe deze principes niet alleen van belang zijn voor meditatie, maar ook voor het fysieke welzijn. Zen beoefenaars leren hoe ze de energie van hun lichaam en geest kunnen afstemmen om optimaal geluk te ervaren. Ritskes benadrukt hoe Zen ons helpt om ons los te maken van de geestelijke spanningen die ons vaak uitputten, en hoe we door meditatie en mindfulness meer harmonie kunnen brengen in onszelf.
3. Lijden als Deel van het Leven Een belangrijk thema in het boek is het lijden. Zen en boeddhisme in het algemeen erkennen het onvermijdelijke lijden als een fundamenteel aspect van het menselijk bestaan. Ritskes haalt de Vier Nobele Waarheden aan, de fundamentele leer van de Boeddha, die stelt dat lijden (dukkha) inherent is aan het leven, dat het ontstaat door gehechtheid en verlangen, en dat het kan worden beëindigd door het pad van de verlichting.
Ritskes legt uit dat Zen niet het lijden wil elimineren, maar de manier waarop we ermee omgaan verandert. In plaats van lijden te vermijden of te onderdrukken, leren Zen-beoefenaars het te aanvaarden als onderdeel van het leven. Door bewust aanwezig te zijn met lijden en het niet te verzetten, kunnen we innerlijke vrede vinden, zelfs in moeilijke omstandigheden. Het idee is dat lijden niet alleen iets is om van af te komen, maar een kans biedt voor groei en inzicht.
4. Erotiek en Seksualiteit in Zen In een meer verrassende wending behandelt Ritskes ook het thema erotiek en seksualiteit binnen de Zen-context. Dit aspect van het boek onderzoekt hoe seksualiteit, die vaak als een "taboe" onderwerp wordt gezien in veel spirituele tradities, een belangrijk onderdeel kan zijn van onze spirituele ervaring, mits het met bewuste aandacht en respect wordt benaderd.
Ritskes bespreekt hoe Zen-beoefenaars seksualiteit kunnen benaderen als een manier om volledig aanwezig te zijn in het moment, zonder gehechtheid of verlangen naar bepaalde uitkomsten. In plaats van seksualiteit als iets te zien dat we moeten beheersen of vermijden, kunnen we het zien als een kracht die, net als meditatie, kan bijdragen aan het verdiepen van onze ervaring van eenheid en verbondenheid.
Ritskes legt uit hoe het beoefenen van Zen, met zijn nadruk op mindfulness en het loslaten van ego-gerichte verlangens, kan helpen om seksuele energie op een meer bewuste en verrijkende manier te ervaren. Dit stelt mensen in staat om de seksualiteit niet te reduceren tot fysieke lust of objectificatie, maar te beschouwen als een spiritueel pad voor liefdevolle verbondenheid.
5. De Praktijk van Zen in het Dagelijkse Leven Een ander belangrijk onderdeel van het boek is de praktische toepassing van Zen in het dagelijks leven. Ritskes biedt verschillende meditatie- en mindfulnessoefeningen aan die vrouwen kunnen helpen om met meer aanwezigheid en aandacht te leven. In dit gedeelte legt hij uit hoe Zen-beoefening verder gaat dan de zitmeditatie (zazen), en hoe de principes van Zen kunnen worden toegepast in gewone activiteiten zoals eten, wandelen, werken en relaties.
Door de Zen-principes van aandacht en acceptatie toe te passen in het dagelijks leven, kunnen we meer geluk ervaren, zelfs in de meest alledaagse handelingen. Ritskes moedigt de lezer aan om te experimenteren met meditatie en mindfulness om innerlijke rust en evenwicht te vinden, ongeacht de omstandigheden van het leven.
6. Geluk als Statische en Dynamische Staat Tot slot behandelt Ritskes het idee van geluk als zowel een statische als een dynamische staat. Terwijl de westerse benadering van geluk vaak gericht is op het bereiken van een bepaalde staat van blijvende vreugde (bijvoorbeeld door materiële rijkdom of succes), benadrukt Zen dat geluk vaak een momentopname is die we kunnen ervaren door simpelweg te zijn in het moment. Geluk is niet iets wat we kunnen vastgrijpen, maar iets dat zich ontvouwt wanneer we de juiste houding hebben tegenover het leven—open, acceptant en zonder gehechtheid aan resultaten.
In Zen is geluk niet iets dat we moeten najagen, maar iets dat zich voordoet wanneer we onze verlangens en verwachtingen loslaten. Geluk is dus niet een vaststaand doel, maar een dynamisch proces van groei en ervaring.
Filosofische en Spirituele Grondslagen
Het boek is doordrenkt van de kernprincipes van het Zen-boeddhisme, zoals aandacht, acceptatie, loslaten van gehechtheid en bewustzijn van het moment. Ritskes maakt duidelijk dat geluk, zoals Zen dat begrijpt, niet het resultaat is van externe omstandigheden, maar eerder een gevolg van de innerlijke houding die we aannemen ten opzichte van onszelf, anderen en het leven zelf.
Daarnaast integreert Ritskes verschillende inzichten uit de positieve psychologie en de neurobiologie, door te onderzoeken hoe praktijken zoals meditatie daadwerkelijk de werking van de hersenen beïnvloeden en bijdragen aan geluk en welzijn. Dit biedt een brug tussen de oude wijsheid van Zen en moderne wetenschappelijke bevindingen over geluk en gezondheid.
Conclusie
Zen en Geluk: Gelukshormonen, Lijden en Erotiek van R. Ritskes is een diepgravende en veelzijdige verkenning van geluk, lijden en de menselijke ervaring vanuit een Zen-perspectief. Het boek biedt niet alleen inzichten in de Zen-filosofie, maar maakt deze filosofie toegankelijk door het te combineren met praktische toepassingen en wetenschappelijke inzichten. Ritskes behandelt belangrijke thema’s zoals geluk, lijden, seksualiteit en hoe Zen kan helpen bij het creëren van een leven van vreugde, aanwezigheid en innerlijke vrede. Dit boek is een waardevolle gids voor iedereen die geïnteresseerd is in Zen en het vinden van meer geluk en balans in het dagelijks leven, vooral voor vrouwen die worstelen met de uitdagingen van het moderne bestaan.