18. Lao Zi, Dao De Jing ook wel Tao Te Ching

Het Dao De Jing (ook wel Tao Te Ching) is een klassiek Chinees filosofisch werk dat traditioneel wordt toegeschreven aan Laozi, een legendarische wijze en taoïstische filosoof. Het boek is een van de meest invloedrijke teksten in de Chinese filosofie en heeft niet alleen de taoïstische traditie diep beïnvloed, maar ook het Confucianisme, het Boeddhisme en zelfs de Westerse filosofie. Het werk bestaat uit 81 korte hoofdstukken en wordt gekarakteriseerd door poëtische en cryptische taal. Het behandelt de kernprincipes van het Taoïsme, met nadruk op de concepten Dao (de Weg) en De (deugd of kracht).

Hier volgt een uitvoerige beschrijving van het boek en de belangrijkste thema's en concepten:

1. Wat is het Dao?

Het Dao (ook gespeld als Tao) is het centrale concept van het werk. Het betekent letterlijk 'Weg' of 'Pad', maar in de context van het Dao De Jing verwijst het naar de ultieme werkelijkheid, de bron en de natuur van alles wat bestaat. Het Dao is een onzichtbare, niet-bepaalbare kracht die het universum regelt en alles in balans houdt. Het is het fundamentele principe achter de werking van de natuur, het leven, en het gehele kosmos. Het Dao is niet te beschrijven met woorden en moet ervaren worden. Laozi zegt in het boek: "Het Dao dat te benoemen valt, is niet het eeuwige Dao."

In het Dao De Jing wordt het Dao gepresenteerd als een kracht die zich uitstrekt door alles wat is, en het idee is dat de mens moet proberen in harmonie met het Dao te leven, zonder het te verstoren. Dit betekent dat men moet leren om de natuurlijke gang van zaken te volgen, in plaats van zich te verzetten of geforceerd te handelen.

2. De concepten van Wu Wei en Non-Actie

Een van de meest beroemde en belangrijke concepten uit het Dao De Jing is Wu Wei, wat vaak wordt vertaald als "niet-doen" of "doen door niet-doen". Dit idee houdt in dat men niet moet proberen de dingen met geweld te controleren of te dwingen, maar moet handelen op een manier die natuurlijk en spontaan is. Het betekent niet dat men helemaal geen actie moet ondernemen, maar dat men moet handelen in overeenstemming met de natuurlijke orde van dingen, zonder geforceerde inspanning of overmatige betrokkenheid.

Het concept van Wu Wei moedigt aan om met de stroom van het leven mee te gaan en niet tegen de natuurlijke wetten in te handelen. Het idee is dat ware kracht voortkomt uit het niet forceren, maar eerder uit het accepteren en meebewegen met wat is.

3. De Deugd (De)

Het concept van De (deugd of kracht) is nauw verbonden met het Dao. Het kan worden gezien als de kracht of deugdzame eigenschappen die iemand bezit wanneer hij in harmonie is met het Dao. Het is de innerlijke kracht die iemand ontwikkelt door in lijn te leven met de natuur en het universum.

In het Dao De Jing wordt vaak benadrukt dat de ware leider of wijze persoon (de Zhenren of 'ware mens') een persoon is die zijn De heeft ontwikkeld door een eenvoudig leven en die in staat is om zijn kracht op een subtiele, niet-dwingende manier in de wereld uit te drukken.

4. Het ideaal van de wijze heerser

Het Dao De Jing biedt ook inzichten over leiderschap en politiek. Laozi stelt dat een goede leider of heerser iemand moet zijn die het Dao begrijpt en in staat is om zijn land op een manier te leiden die in harmonie is met de natuurlijke orde. Deze leider moet zich niet gedragen als een tiran, die met geweld en onderdrukking heerst, maar moet eerder een voorbeeld zijn van eenvoud en wijsheid, zodat het volk in vreugde en rust kan leven.

In hoofdstuk 57 zegt Laozi bijvoorbeeld: "Als de heerser het Dao volgt, hoeft hij zich geen zorgen te maken over de opstand van de mensen. Ze zullen vanzelf in vrede leven."

Laozi stelt ook dat een goede leider zijn macht moet gebruiken op een zachte, indirecte manier, waarbij hij het volk niet onderdrukt, maar hen in hun natuurlijke gang van zaken ondersteunt.

5. Tegenspreken van de dualiteiten

Laozi speelt in zijn werk in op het idee van dualiteit. In plaats van dingen als "goed" en "slecht", "mooi" en "lelijk" strikt van elkaar te scheiden, toont het Dao De Jing aan dat deze tegenstellingen afhankelijk zijn van elkaar en niet zonder elkaar kunnen bestaan. De dualiteiten van het leven bestaan als complementen die elkaar noodzakelijkerwijs versterken.

In hoofdstuk 2 zegt Laozi bijvoorbeeld: "Wanneer er geen schoonheid is, kan er geen lelijkheid zijn. Wanneer er geen goed is, kan er geen slecht zijn." Dit idee wordt verder uitgewerkt in zijn gedachtegang over het vinden van balans en harmonie tussen tegengestelden.

6. Het belang van eenvoud

Simpliciteit en eenvoud spelen een sleutelrol in het Dao De Jing. Laozi adviseert een leven van eenvoud, zowel in handelen als in denken. In plaats van te streven naar rijkdom, macht of prestige, zou men moeten streven naar eenvoud en innerlijke rust.

Laozi ziet overdaad en complexiteit als iets dat het pad van het Dao verstoort. In hoofdstuk 19 zegt hij: "Verlies je gierigheid, verlies je verlangens, verlies je ambitie, en je zult vreugde vinden in het simpele."

7. Het boek als gids voor het leven

Het Dao De Jing is bedoeld als een gids voor individuen en voor de samenleving als geheel. Het is een tekst die zowel praktische als spirituele wijsheid biedt, en die uitlegt hoe men een leven in balans en harmonie kan leiden. Het werk heeft betrekking op de manier waarop men zichzelf moet gedragen, hoe men omgaat met anderen, en hoe men zich tot de wereld moet verhouden.

In de loop der eeuwen is het Dao De Jing vertaald in talrijke talen en is het invloedrijk gebleven, niet alleen in China, maar ook in andere delen van de wereld. Het biedt een diepgaande filosofie die ons uitnodigt om de chaos van het moderne leven te overstijgen en te leven in overeenstemming met de eenvoud en harmonie van het universum.

8. De rol van paradoxen en poëzie

De Dao De Jing is doordrenkt met paradoxen, die vaak worden gebruikt om de niet-conventionele aard van het Dao te illustreren. Bijvoorbeeld, Laozi schrijft in hoofdstuk 22: "Wie zichzelf verliest, vindt zichzelf." Dit soort uitspraken benadrukt dat het pad naar wijsheid vaak tegengesteld is aan wat we gewend zijn te denken.

De taal van het Dao De Jing is ook poëtisch en symbolisch, wat het werk een mystieke en diepere dimensie geeft. Dit poëtische aspect maakt de tekst moeilijker te begrijpen, maar ook rijker en meer open voor interpretatie. Het nodigt de lezer uit om na te denken over de woorden en hun diepere betekenis.

Conclusie

Het Dao De Jing is een boek dat de lezer uitnodigt om een ander perspectief op het leven te omarmen: een perspectief dat draait om eenvoud, natuurlijkheid, en het vinden van balans in plaats van het nastreven van ambitie en controle. Laozi’s gedachtegoed biedt een waardevol en tijdloos inzicht in hoe men in harmonie kan leven met zichzelf en de wereld om hem heen, wat het boek tot een onmiskenbare klassieker maakt in de wereldliteratuur.