Liefde, HARKEL, R.L., Uitgever Amsterdam, Becht, [1978]

"Liefde" van R.L. Harkel, gepubliceerd door Becht Uitgevers Amsterdam in 1978, is een diepgaande en filosofische verkenning van het concept liefde. Dit boek onderzoekt liefde in al haar vormen — romantische liefde, vriendschap, familiebanden, en de bredere maatschappelijke en culturele betekenissen die liefde heeft. Het is een werk dat niet alleen de emotionele en psychologische aspecten van liefde belicht, maar ook de sociale, culturele, en filosofische dimensies ervan.

Structuur en inhoud van het boek

Het boek is geschreven met een multidisciplinaire benadering, waarin psychologie, filosofie, literatuur en sociologie samenkomen om een rijk en genuanceerd beeld van liefde te schetsen. Harkel heeft geprobeerd liefde niet alleen te beschrijven als een subjectieve ervaring, maar ook als een sociaal en historisch fenomeen dat in verschillende tijden en culturen verschillende vormen heeft aangenomen.

1. Definitie en concepten van liefde Het boek begint met een poging om de complexe en veelzijdige term "liefde" te definiëren. Harkel onderzoekt de verschillende betekenissen van liefde door de eeuwen heen, van de Griekse filosofie (zoals de begrippen eros, agape en philia) tot moderne psychologische en sociologische interpretaties van de term. Het is duidelijk dat Harkel niet tevreden is met één enkele definitie van liefde, maar in plaats daarvan probeert hij een breed spectrum van betekenissen en vormen te omarmen.

2. Liefde in de psychologie Harkel besteedt een aanzienlijk deel van het boek aan de psychologische aspecten van liefde. Hij onderzoekt hoe liefde zich ontwikkelt in de menselijke psyche, van de vroege hechtingsrelaties in de kindertijd tot de complexiteit van volwassen liefde. Hij bespreekt psychologische theorieën over liefde, zoals de theorie van de hechting van John Bowlby, die het belang van vroege emotionele verbindingen met verzorgers benadrukt, en de drie-componenten theorie van Robert Sternberg, waarin liefde wordt opgevat als een combinatie van intimiteit, passie en verbintenis.

3. Romantische liefde en relaties In dit gedeelte richt Harkel zich op de romantische liefde tussen partners. Hij bespreekt de fasen die een relatie kan doormaken, van de initiale aantrekkingskracht tot de fase van diepe intimiteit en verbintenis. Daarbij wordt aandacht besteed aan de wisselwerking tussen seksualiteit en emotionele verbondenheid, evenals de uitdagingen die gepaard gaan met langdurige romantische relaties, zoals communicatieproblemen, conflictoplossing en de rol van vertrouwen en intimiteit. Harkel bespreekt ook de idealistische beelden van liefde die in de literatuur en populaire cultuur worden gepromoot, en de kloof die vaak bestaat tussen deze idealen en de werkelijkheid van menselijke relaties.

4. Liefde in de filosofie Harkel duikt dieper in de filosofische dimensie van liefde door de inzichten van bekende filosofen te onderzoeken, zoals Plato, Aristoteles, Schopenhauer en Nietzsche. Plato's ideeën over liefde in de Symposion en Aristoteles' visie op deugd en vriendschap worden besproken, evenals de tragische visie van Schopenhauer, die liefde voornamelijk als een illusie beschouwde, voortkomend uit biologische instincten en de drang tot voortplanting. Harkel reflecteert ook op de rol van existentiële angst en eenzaamheid in liefde, zoals beschreven door moderne filosofen.

5. Liefde in de cultuur en maatschappij Harkel onderzoekt de invloed van sociale normen en cultuur op de ervaring van liefde. Hij bespreekt hoe liefde wordt vormgegeven door maatschappelijke verwachtingen, zoals het huwelijk, ouderlijkheid en familierelaties, en de manier waarop gender, klasse en etniciteit de beleving van liefde beïnvloeden. Hij behandelt ook de impact van maatschappelijke veranderingen in de tweede helft van de 20e eeuw, zoals de seksuele revolutie, de verschuiving in de rol van vrouwen, en de opkomst van individualisme. Harkel bespreekt hoe deze veranderingen de manier waarop liefde wordt ervaren, begrepen en geuit hebben beïnvloed.

6. Liefde en lijden Een belangrijk thema in het boek is de relatie tussen liefde en lijden. Harkel bespreekt de ambiguïteit van liefde: hoewel liefde vaak geassocieerd wordt met geluk en voldoening, kan het ook gepaard gaan met pijn, verlies, afwijzing en onvervulde verlangens. Dit aspect van liefde wordt vaak gezien als een fundamenteel onderdeel van het menselijke bestaan, en Harkel onderzoekt hoe lijden in liefde zowel destructief als vormend kan zijn. Het boek onderzoekt ook de rol van onbereikbare liefde en de gevoelens van verlatingsangst die veel mensen ervaren in relaties.

7. Liefde en spiritualiteit Harkel neemt een breder perspectief door te kijken naar de spirituele dimensie van liefde. Dit aspect van liefde wordt vaak gerelateerd aan onvoorwaardelijke liefde en compassie, die in verschillende religies en spirituele tradities centraal staan. Hij bespreekt bijvoorbeeld de boeddhistische visie op liefde, die liefde als een vorm van mededogen ziet, en de christelijke noties van agape en genade. Harkel bespreekt ook de mystieke benaderingen van liefde, waarin liefde wordt gezien als een kracht die de mens verbindt met het goddelijke of met het hogere zelf.

Stijl en benadering

De stijl van "Liefde" is wetenschappelijk en diepgravend, maar toegankelijk genoeg om een breed publiek aan te spreken. Het boek is niet louter academisch of theoretisch, maar probeert de lezer ook aan te spreken op een persoonlijke en emotionele manier. Harkel maakt gebruik van literatuur, psychologie en filosofie om zijn gedachten te onderbouwen, maar zijn schrijfstijl blijft helder en leesbaar. De rijkdom van de analyses maakt het boek geschikt voor zowel een breed publiek als voor academici die geïnteresseerd zijn in de vele dimensies van liefde.

Kritiek en betekenis

"Liefde" werd geprezen voor zijn grondige analyse van de verschillende aspecten van liefde, en het vermogen om de complexiteit van dit universele menselijke gevoel te ontrafelen. Het is een werk dat de lezer uitdaagt om niet alleen na te denken over liefde in de context van romantische relaties, maar ook over de bredere impact van liefde op het leven en de samenleving. Sommige lezers vonden het boek wellicht wat te intellectueel of theoretisch, vooral voor diegenen die op zoek waren naar een praktische gids over liefde. Desondanks is het boek een waardevolle bron voor diegenen die geïnteresseerd zijn in de diepere, meer filosofische en culturele aspecten van liefde.

Conclusie

"Liefde" van R.L. Harkel is een diepgravende en veelzijdige verkenning van een van de meest fundamentele menselijke emoties. Het boek behandelt liefde vanuit verschillende hoeken: psychologisch, filosofisch, sociologisch en spiritueel, en biedt een breed scala aan inzichten die de lezer kunnen helpen liefde in al zijn complexiteit te begrijpen. Het is een werk dat zowel intellectueel verrijkend als emotioneel resonant is, en het biedt een rijke bron voor iedereen die zich wil verdiepen in de betekenis en de impact van liefde op het leven.